“Waar ligt Ruttermolen?” Rutten (Tongeren) pokert met Lauw en … wint een molen.
Iedere Lauwenaar zal zich wel al eens afgevraagd hebben waarom de grens van Lauw stopt aan de Daalmolen en niet even verder aan de Hoeise Kassei. Dat zou geologisch gezien meer aannemelijk geweest zijn en vroeger is dat dus ook zo wel geweest.

Die van Rutten hadden echter destijds nood aan een molen, een banale molen waar de boeren hun graan konden laten malen. De kapittelheren van Rutten konden zich op die manier ook een extra-inkomen verzekeren.

Heel vlug vonden zij een geschikte plaats aan de overkant van de oude Romeinse Heirbaan, op het grondgebied van Lauw.
Hierdoor ontstond natuurlijk heftige discussie: die van Lauw beweerden dat die beemden bij Lauw behoorden en die van Rutten waren, noodgedwongen, een andere mening toegedaan.

Het kwam dan ook onvermijdelijk tot een proces voor de Schout. Beide burgemeesters beweerden dat de betwiste grond hun grondgebied was, zodat de rechter besloot ter plaatse de zaak uit te zoeken.

Daar aangekomen ging de scheldpartij verder en kon geen oplossing gevonden worden. Daarop besloot de rechter de twee burgemeesters te vorderen “de eed van waarheid” af te leggen. Dit was een eed die in de Middeleeuwen dikwijls gevorderd werd en waarbij het gezworen feit voor waar werd aangenomen. Nadeel was dat wanneer later bleek dat men gelogen had, men er ook het leven mee inschoot. Daarom ook dat de mensen toch niet graag deze eed aflegden.

Die van Lauw wisten dat er ergens een document was waarop de grenzen duidelijk aangegeven stonden. Als men dat kon vinden was het zaakje opgelost. Het bewuste document werd niet gevonden en zo stonden dus op die bewuste dag de burgemeesters en de ganse bevolking van beide dorpen op de plek waar de molen ging komen.

De rechter vroeg streng: “Wie durft de eed van waarheid afleggen?”

Onmiddellijk stapte de burgemeester van Rutten naar voor en zegde “Ik zweer bij mijn schepper, die hier bij mij is, dat ik op grond van Rutten sta.”

Datzelfde durfde de burgemeester van Lauw niet te zweren, denkende dat die van Rutten wel een bewijs hadden dat de grens van Rutten tot daar kwam. Beteuterd dropen die van Lauw af.

Onmiddellijk begonnen de werkzaamheden en de molen werd gebouwd. Die van Lauw gingen echter nijdig op zoek naar het bewuste document en …. ze vonden het ook.

Dadelijk gingen ze naar de overheid, die natuurlijk de burgemeester van Rutten op het matje riep in verband met zijn meineed en om hem een kopje kleiner te maken. Deze bleef echter doodkalm, zeggende “Ik pleegde geen meineed, ik zweerde bij mijn schepper die bij mij was (hij droeg een hoed waaronder hij een lepel (schepper) verborgen had) en in mijn klompen had ik wat grond van Rutten gedaan, dus stond ik op de grond van Rutten.”
De rechter vond het zo’n prachtige uitleg dat hij besloot zijn beslissing niet te herroepen. De molen bleef bij Rutten. Zo komt het dat dat stukje grond van Lauw nu van Rutten is.

De Ruttermolen is een watermolen op de Jeker en werd voor de eerst maal vermeld in 1360. De molen was toen in het bezit van de heren Van Hamal. Het toenmalig dorp droeg de naam van deze familie (verwant aan de familie Willem De Rijke).
Hij wordt van 1549 tot 1577 de moelen(molen) van Soest bij Rutten genoemd en hoorde toe aan de heer van dit dorp. In 1599 was dit Renaat van Châlon, graaf van Nassau. Deze was lid van het Huis van Oranje. De toenmalige mulder(molenaar) heette Andreas Engelborghs, wiens afstammelingen eeuwenlang deze molen gepacht hebben.

In 1749 werd de molen gedeeltelijk vernield tijdens de slag van Lafelt.

De binnenkant en de molenuitrusting werden achteraf grondig aangepakt. Zo was de Ruttermolen in 1846 de eerste die de toelating kreeg om een turbine te installeren. Dit experiment viel echter tegen en na een poosje werd het oorspronkelijke metalen onderslagrad terug in gebruik genomen. Dit onderslagrad dateert van het begin van de 20e eeuw. Op volle capaciteit kan 1000 kg graan per uur gemalen worden!

Rond 1967 werd de Ruttermolen stil gelegd. In de jaren 1968-1980 dreigde, door de geplande rechttrekking van de Jeker, de molen volledig droog te vallen en waren er reeds sloopplannen voorzien. Sinds 11 april 1984 is De Ruttermolen een beschermd monumentwaardoor de molen van de ondergang werd gered.

In 1995 tot 1998 werd de molen maalvaardig hersteld, en sinds 2002 kan je er logeren in de mooie bijgebouwen. De vorige eigenaars familie Vanherf-Racquet waren de uitvoerders van deze werken.

Vandaag kan je er overnachten in een zacht bed en genieten van een lekker avondmaal in de prachtige bijgebouwen van de molen. Serge en Marica verwennen je dan ook in dit unieke kader.

Uiteindelijk heeft deze molen intussen al 2 wereldoorlogen en enkele generaties overleefd.